Όταν ένα άτομο βρίσκεται καθηλωμένο στο κρεβάτι ή σε αναπηρικό καροτσάκι για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω της κατάκλισης, εμφανίζονται έλκη στο δέρμα. Αυτή η κατάσταση είναι αρκετά συχνή στους ηλικιωμένους, αλλά μπορούν να αναπτυχθούν και σε άτομα που βρίσκονται σε κώμα ή σε ακινησία λόγω διάφορων προβλημάτων υγείας. Η ακινησία σε μία θέση για μεγάλο χρονικό διάστημα μειώνει τη ροή του αίματος σε διάφορα σημεία του δέρματος προκαλώντας έτσι σοβαρές πληγές ή φουσκάλες.
Είναι σημαντικό να θεραπεύσετε αυτές τις πληγές όσο το δυνατόν νωρίτερα, αφού αν παραμεληθούν μπορεί να ανοίξουν. Μόλις ανοίξουν, ίσως προκληθεί μόλυνση που μπορεί να εξαπλωθεί σε διάφορες περιοχές των μυών του σώματος. Οι περιοχές που πλήττονται περισσότερο από κατακλίσεις είναι η μέση, οι γλουτοί, οι ωμοπλάτες, τα ισχία, οι φτέρνες, οι αρθρώσεις, τα πόδια, κλπ.
Εκείνο το οποίο έχει ιδιαίτερη σημασία είναι περίπου 65% των κατακλίσεων μπορεί να προληφθεί με εντατική ιατρικονοσηλευτική φροντίδα.
Για τη σωστή αντιμετώπιση μιας κατάκλισης απαιτείται στενή συνεργασία ιατρών φυσιοθεραπευτών και νοσηλευτών. Η επούλωση μιας κατάκλισης συχνά είναι μια επίπονη και μακρά διαδικασία που μπορεί να διαρκεί από μερικές εβδομάδες μέχρι αρκετούς μήνες.
Αίτια
Εξωγενείς παράγοντες
- Η πίεση είναι ο κυριότερος παράγοντας όταν υπερβαίνει τα 40mmHg. Προκαλεί κατά σειρά ισχαιμία, επιμόλυνση, νέκρωση. Συνεχής πίεση 12 ωρών προκαλεί νέκρωση του δέρματος ενώ αρκεί πίεση 4 ωρών για μυική νέκρωση. Η ορατή βλάβη κατάκλισης αντιπροσωπεύει μικρό μέρος της ολικής βλάβης καθώς το δέρμα έχει την μεγαλυτερη ανοχή στην προκαλούσα βλάβη της πίεσης.
- Η τριβή προκαλεί βλάβη της επιδερμίδος, επιμόλυνση του τραύματος και απώλεια υγρών.
- Η αποκόλληση του δέρματος.
Ενδογενείς παράγοντες
- Έλλειψη αισθητικότητας
- Κακή θρεπτική κατάσταση
- Αναιμία
- Προχωρημένη ηλικία
- Ακράτεια ούρων και κοπράνων
- Τοπική κατάσταση των ιστών
Πρόληψη
Στρώμα εναλλασσόμενης πίεσης:
Το αερόστρωμα πρόληψης κυψελωτό προορίζεται για να υποστηρίξει τη θεραπεία μετακίνησης και την επιτήρηση του ασθενούς καθ’ όλη την διάρκεια της κατάκλισης.
Η εναλλασσόμενη διόγκωση των κυψελών ανά έξι λεπτά, υπάρχει ώστε να αποφεύγεται η παρατεταμένη αγγειακή συμπίεση στα ίδια σημεία του σώματος η οποία είναι πιθανό να προκαλέσει υποξία των ιστών.
Βοηθήματα για κατάκλιση:
Μαξιλάρι Ανυψωτικό σχεδιασμένο για υποστήριξη ή ανύψωση διάφορων σημείων του σώματος σε κλινηρείς ασθενείς δημιουργεί υπεραιμία και καλύτερη κυκλοφορία του αίματος.Προστατευτικό Κατακλίσεων αγκώνα ή πτέρνας από ειδικό υλικό για μείωση των τριβών.
Αλλαγή θέσεως κάθε δύο ώρες:
Έτσι ώστε μη πιέζονται τα ίδια σημεία του σώματος.
Αποφυγή της τριβής κατά την μετακίνηση:
H τριβή μπορεί να προκαλέσει επιδείνωση της κατάκλισης προκαλόντας βλάβη της επιδερμίδος, επιμόλυνση του τραύματος και απώλεια υγρών.
Περιποίηση δέρματος:
Επιβάλλεται καλή καθαριότητα διότι ο ιδρώτας, οι άφθονες εκκρίσεις, τα ούρα και τα κόπρανα επιβαρύνουν την πρόγνωση.
Περιποίηση για τη κατάκλιση (καθαρισμός, αλλαγές, πλύσεις κοκ) απαιτεί συνεργασία ιατρού, νοσηλευτή
Νερό:
Είναι σημαντικό οι ασθενείς με κατακλίσεις να πίνουν άφθονο νερό σε καθημερινή βάση διότι βοηθά να διατηρηθεί το δέρμα ενυδατωμένο και απαλό. Επίσης, βοηθά στην απομάκρυνση των νεκρών κυττάρων. Οι ειδικοί συστήνουν 8 με 10 ποτήρια νερό την ημέρα για την πρόληψη και τη θεραπεία των κατακλίσεων.
Αποφυγή καπνίσματος:
Το κάπνισμα ξηραίνει το δέρμα και μειώνει την παροχή αίματος. Αυτός είναι ο λόγος που είναι τόσο σημαντικό για όσους είναι ακίνητοι να αποφεύγουν το κάπνισμα. Λόγω της μείωσης της κυκλοφορίας του αίματος στο δέρμα ευνοείται η δημιουργία κατακλίσεων και επίσης επιβραδύνεται η διαδικασία επούλωσης.
Αποφυγή τσαγιού και καφέ:
Τα ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη, όπως το τσάι και ο καφές, θα πρέπει να αποφεύγονται από όσους είναι κλινήρεις ή ακίνητοι, αφού έχουν το ίδιο αποτέλεσμα με τα τσιγάρα. Για να είναι σίγουρο ότι δεν θα δημιουργηθούν κατακλίσεις αλλά κι ότι θα επουλωθούν σωστά, είναι καλύτερα οι ασθενείς να αποφύγουν αυτά τα ροφήματα.
Ισορροπημένη διατροφή:
Μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή είναι σημαντική για τη θεραπεία των κατακλίσεων. Ένας ασθενής πρέπει να έχει καθημερινά μια διατροφή πλούσια σε βιταμίνες A, B, C, D και Ε. Ο ψευδάργυρος και ο σίδηρος είναι σημαντικά θρεπτικά συστατικά για τη θεραπεία των πληγών. Οι ειδικοί συμβουλεύουν τους ασθενείς με κατακλίσεις να καταναλώνουν τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες. Μπορείτε να πάρετε τις βιταμίνες αυτές και από συμπληρώματα διατροφής.
Αντιμετώπιση
Η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η προφύλαξη!
Για τα μεγαλύτερα στάδια κατάκλισης όμως, όπου το δέρμα έχει ανοίξει, μέτρα θεραπείας, που θα τα συνδυάσετε με τις ενδείξεις του γιατρού σας, είναι:
- Στρώμα εναλλασσόμενης πίεσης. Τα αεροστρώματα θεραπείας σωληνωτά προσφέρουν μεγαλύτερα κενά αέρος από τα αεροστρώματα της πρόληψης, έτσι με την εναλλαγή του αέρα στους θαλάμους του στρώματος που γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα, αποφεύγονται οι συνεχείς πιέσεις που ασκούνται στο σώμα και επιτυγχάνεται καλύτερη κυκλοφορία του αίματος, ενδείκνοται για θεραπεία σε ασθενείς με ήδη ανοιχτές πληγές.
- Αφαίρεση Νεκρωτικού Υλικού. Ο γνωστός καθαρισμός των νεκρωμάτων, ο οποίος πάντοτε πρέπει να γίνεται από χειρουργό, ιδανικά σε χώρο χειρουργείου. Μπορεί να χρειαστούν περισσότεροι από ένας καθαρισμοί μέχρις ότου αφαιρεθούν όλοι οι νεκρωμένοι και φανούν οι υγιείς ιστοί.
- Πλύσεις. Τα διάφορα αντισηπτικά που χρησιμοποιούνται μπορεί να προκαλέσουν περαιτέρω βλάβες αν δεν χρησιμοποιηθούν σωστά. Το καλύτερο διάλυμα πλύσεων είναι ο φυσιολογικός ορός.
- Επιθέματα. Η κατάκλιση απαιτεί ένα κλειστό, προστατευμένο περιβάλλον προκειμένου να επουλωθεί, και όχι ελεύθερη έκθεση στον αέρα. Οι εκκρίσεις του τραύματος από μόνες τους αποτελούν έναν ισχυρό διεγέρτη της διαδικασίας της επούλωσης. Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες επιθεμάτων (υδροκολλοειδή, αλγινικά, βιολογικές μεμβράνες κ.α.). Τα χαρακτηριστικά της κατάκλισης είναι αυτά που θα καθορίσουν και το είδος του επιθέματος.
Πηγές:
- https://www.iatropedia.gr/eidiseis/dite-pos-epoulononte-i-pliges-tis-kataklisis/37214/
- https://www.frodizo.gr/blog/κατακλίσεις-νοσηλευτική-φροντίδα/
- Ημερίδα Τμήματος Νοσηλευτικής ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας – Κατάκλιση Έλκη